De openstelling voor het verkrijgen van een SDE-subsidie voor mono-mestvergisters eindigde op 10 oktober jongstleden. Mono-mestvergisters zijn vergisters waarin alleen mest verwerkt wordt. Dat in tegenstelling tot co-vergisters waarin ook andere grondstoffen toegepast worden. Met de subsidie wil de rijksoverheid ondernemers stimuleren om een mono-vergister in te zetten voor het verwerken van de mest. Een vergister draagt sterk bij aan de energietransitie door de productie van groengas en reduceert het vrijkomen van het broeikasgas methaan in grote mate.
Een belangrijke voorwaarde voor de subsidie-aanvraag is dat er een vergunning moet zijn verleend. Dat bleek dit jaar af en toe een moeilijke uitdaging. Dat in tegenstelling tot vorig jaar, toen de Omgevingswet nog niet ingevoerd was. Lagere overheden, zoals provincies, gemeenten en omgevingsdiensten bleken dit jaar lang niet altijd voorbereid op hun rol. Zo interpreteerden de omgevingsdiensten verrassend genoeg de nieuwe Omgevingswet zodanig dat vergisters voor het onderdeel milieu vergunningplichtig zijn. Hierdoor moest een vergunningaanvraag gedaan worden, met een langere procedure, met een tussenkomst van omgevingsdiensten die te veel tijd vroeg en met overdreven veel vragen over het functioneren van een vergister. Zij bleken duidelijk niet voorbereid op hun rol. Wij gaan ervan uit dat omgevingsdiensten ook in gaan zien dat een melding volstaat. Daarnaast waren de lagere overheden zich te weinig bewust van de voorwaarde dat de vergunning moest zijn verleend vóór de subsidie-aanvraag. Door te trage afhandeling misten ondernemers de kans om binnen de openstelling de subsidie-aanvraag te doen.
Er waren ook grote verschillen tussen bestemmingsplannen. Bij de éne gemeente is de gewenste vergister simpelweg per recht toegestaan, maar bij andere gemeenten is voor eenzelfde vergister een buitenplanse procedure nodig of vormt bijvoorbeeld nog de hoogte van de silo een probleem. Voor een vlottere behandeling is het cruciaal dat bestemmingsplannen bij de tijd zijn. De provincie Groningen spande dit jaar, in de negatieve ervaringen, de kroon. Hoewel zij de komst van vergisters juist sterk toejuicht, moest zij in reactie op een aanvraag van een melkveehouder tot haar eigen verrassing bekennen dat de provinciale verordening een onmogelijke voorwaarde voor vergisters bevat. Zij legde die voorwaarde zo uit dat zij geen medewerking kon verlenen aan de mono-vergister. Dat was uiteraard een enorme tegenvaller. De verwachting is ook nog eens dat een reparatie van de verordening heel veel tijd gaat vragen.
Het jaar 2024 heeft de betrokken lagere overheden doen inzien dat zij niet klaar waren voor hun rol in het ondersteunen en omarmen van de maatschappelijk gewenste komst van mono-vergisters.
Het is te verwachten, dankzij de lessen die zijn geleerd, dat de vergunningverlening volgend jaar soepeler zal verlopen.